17 czerwca 2024 roku, po długich i intensywnych negocjacjach, zostało przyjęte prawo znane jako Nature Restoration Law (NRL). To kluczowy krok w kierunku odbudowy i ochrony cennych ekosystemów Europy, mający na celu przeciwdziałanie kryzysowi bioróżnorodności. Proces legislacyjny nie był łatwy, polski rząd nie poprał NRL (choć Ministerstwo Klimatu i Środowiska już tak).

Idea Nature Restoration Law zrodziła się w odpowiedzi na alarmujące dane dotyczące stanu europejskiej przyrody. Badania naukowe wykazały, że znaczna część siedlisk i gatunków znajduje się w niekorzystnej kondycji, a wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem. Podjęcie zdecydowanych działań stało się pilną koniecznością, by odwrócić negatywne trendy i zapewnić zdrowe, funkcjonalne ekosystemy dla przyszłych pokoleń.

Głównym celem NRL jest osiągnięcie do 2030 roku mierzalnej poprawy stanu ekosystemów oraz zatrzymanie i odwrócenie procesu utraty bioróżnorodności. Kluczowe założenia tej regulacji to:

• Ustanowienie wiążących celów odbudowy siedlisk i gatunków na poziomie krajowym i unijnym.
• Wprowadzenie mechanizmów monitorowania i sprawozdawczości w celu oceny postępów.
• Zapewnienie odpowiedniego finansowania i zachęt dla państw członkowskich do realizacji działań naprawczych.
• Zwiększenie synergii między politykami sektorowymi, takimi jak rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo, a celami ochrony przyrody.
• Wzmocnienie roli społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych w procesie wdrażania NRL.

Istotną rolę będą odgrywać mechanizmy współpracy międzysektorowej, zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz efektywne wykorzystanie dostępnych środków finansowych. Ważne będzie również zapewnienie spójności z innymi politykami, takimi jak Europejski Zielony Ład czy Strategia Bioróżnorodności.

„Cieszę się, że NRL zostało przyjęte, ponieważ jest niezwykle potrzebne do ratowania europejskiej przyrody. To zrozumiałe i oczywiste dla organizacji społecznych i naukowych zajmujących się ochroną środowiska i edukacją ekologiczną. Warto przypomnieć, że do premiera Donalda Tuska trafiła petycja o wsparcie NRL, którą podpisało ponad 55 tysięcy obywateli oraz 229 organizacji społecznych. Nowe prawo uzyskało również poparcie Państwowej Rady Ochrony Przyrody, a apel o jego przyjęcie podpisało ponad 200 polskich naukowców. Polskie organizacje przeprowadziły kampanię społeczną „Natura Ratuje Ludzi”, wspierającą NRL, co dowodzi, że środowiska naukowe i organizacje pozarządowe w Polsce stanęły na wysokości zadania.

Nowe prawo daje podstawy do wdrażania i finansowania działań mających na celu renaturyzację zniszczonych ekosystemów, w tym przywrócenie dobrego stanu ekologicznego i drożności rzek. Mam nadzieję, że to otwiera drogę do realizacji konkretnych działań poprawiających stan polskiej przyrody. Te prawne rozstrzygnięcia pokazują, że edukacja prowadzona w szkołach w ramach programu Code for Green oraz nowo uruchomionego programu Code For Blue jest nie tylko potrzebna, ale także adekwatna do rzeczywistości. Nowe przepisy dotyczące renaturyzacji przyrody stanowią również szansę na rozwój badań naukowych. Na przykład w kontekście sytuacji na Odrze, prawo to może pomóc wdrożyć działania renaturyzacyjne w dolinie Odry, co zwiększy odporność ekosystemu tej rzeki.” – komentuje Piotr Nieznański z Fundacji Code for Green.